Vergi Ceza Hukuku
Vergi hukuku alanındaki uyuşmazlıklar mali sorumluluklar ve sonuçlar doğurmaktadır. Vergi hukukunun mali alanıyla ilgili hususlar vergi davası yoluyla yargıya taşınmaktadır. Bununla birlikte cezai sorumluluk ve hürriyeti bağlayıcı cezanın ortaya çıktığı durumlar olabilmektedir. Özellikle vergi kaçakçılığı suçları olarak bilinen sahte belge düzenleme ve kullanma suçlarını da kapsayan fiiller vergi ceza yargılamasında önemli bir alandır. Vergi ceza yargılaması, vergi hukuku alanındaki özel uzmanlık gerektiren bilgilerle birlikte ceza hukuku alanınındaki yetkinliğin önemli rol oynadığı özel bir alandır.
Vergi Ceza Hukukunda Görevli Mahkeme, Şüpheli/Sanık
Vergi ceza hukuku alanındaki yargılamalar, asliye ceza mahkemelerinin görev alanına girmektedir. Gerçek kişi mükellefler doğrudan şahsen sanık veya şüpheli olarak yargılanmaktadırlar. Tüzel kişi mükelleflerin ise sorumlu müdürleri veya yöneticileri sanık veya şüpheli olarak ceza yargılamasında yer almaktadırlar.
Vergi İnceleme Elemanlarının Vergi Suçunu Bildirmesi
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 367’nci maddesi hükmüne göre yaptıkları vergi incelemesi sırasında 213 sayılı VUK’un 359’uncu maddesinde yazılı suçların işlendiğini tespit eden Vergi Müfettişleri ve Vergi Müfettiş Yardımcıları tarafından ilgili rapor değerlendirme komisyonunun mütalaasıyla doğrudan doğruya ve vergi incelemesine yetkili olan diğer memurlar tarafından ilgili rapor değerlendirme komisyonunun mütalaasıyla vergi dairesi başkanlığı veya defterdarlık tarafından vergi suçunun Cumhuriyet başsavcılığına bildirilmesi mecburidir. Bu bildirim, inceleme elemanları tarafından düzenlenen bir “Vergi Suçu Raporu” yoluyla yapılmaktadır.
Rapor Değerlendirme Komisyonu Kararı Beklemeden Suçun Bildirimi
213 sayılı VUK’un 367’nci maddesi hükmüne göre Kanun’un 359’uncu maddenin (ç) fıkrasında yazılı suçların işlendiğinin inceleme sırasında tespiti halinde incelemenin tamamlanması beklenmeksizin, sair suretlerle öğrenilmesi halinde ise incelemeye başlanmaksızın Vergi Müfettişleri ve Vergi Müfettiş Yardımcıları tarafından bu tespitlere ilişkin rapor düzenlenir ve rapor değerlendirme komisyonunun mütalaasıyla birlikte durum Cumhuriyet başsavcılığına bildirilir. Kamu davasının açılması için incelemenin tamamlanması şartı aranmaz.
Vergi Kaçakçılığı Suçlarında Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar
Vergi kaçakçılığı suçları ve cezaları, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 359’uncu maddesinde “Kaçakçılık Suçları ve Cezaları” başlığı altında düzenlenmiştir. Madde metni düzenleneme şekli açısından karmaşıktır. Bu nedenle işlenen somut fiillerin madde metnindeki değerlendirmelerden hangisinin kapsamına girdiğine özel dikkat gösterilmelidir. İşlenen fiillerin kanundaki sınıflandırmalardan hangisinin alanına girdiğine göre somut fiile verilecek cezalar temelde iki aralıkta belirmektedir. Bunlar 18 aydan 3 yıla kadar cezalandırılması ön görülen fiiller ve 3 yıldan 5 yıla kadar cezalandırılması ön görülen fiillerdir.
Vergi Ceza Yargılaması ve İdari Yargıdaki Vergi Yargılamasının Bağımsızlığı
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 367’nci maddesi hükmüne göre Kanun’un 359’uncu maddesinde yazılı suçlardan dolayı cezaya hükmedilmesi, vergi ziyaı cezası veya usulsüzlük cezalarının ayrıca uygulanmasına engel teşkil etmez. Yine aynı madde hükmüne göre ceza mahkemesi kararları, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun dördüncü kitabının ikinci kısmında yazılı vergi cezalarını uygulayacak makam ve mercilerin işlem ve kararlarına etkili olmadığı gibi, bu makam ve mercilerce verilecek kararlar da ceza hâkimini bağlamaz.
Vergi Ceza Yargılamasında HAGB Kararı
Vergi ceza davalarının vergi mahkemelerindeki vergi davalarıyla birlikte ciddiyetle takip edilmesi gerekmektedir. Özellikle sahte belge düzenleme ve kullanma suçunu düzenleyen 213 sayılı VUK’un 359/b maddesinden yargılama halinde ceza sınırı 3 yıldan 5 yıla kadar tespit edilmiştir. Bu durumda verilecek somut cezanın hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına (HAGB) uygun değildir. Bir diğer değişle sahte belge düzenleme ve kullanma suçlarında mahkumiyet hükmü verilir ve kesinleşirse mahkumiyet infaz edilecektir! 18 aydan 3 yıla kadar ceza öngörülen suçlar açısından hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına (HAGB) kararı alınması mümkündür.
Vergi Ceza Yargılamasında Hukuki Yardım
Vergi avukatından hukuki yardımın alınması için vergi incelemesine başlandığı andan itibaren doğru hukuki desteğin alınması gerekmektedir. Uygulamada pek çok mükellef ve müvekkilin cezai sonuçları göz ardı ettiği ve bu nedenle infazı kesinleşen hapis cezası gibi istenmeyen sonuçların ortaya çıktığı görülmektedir. Vergi inceleme elemanının hazırladığı raporlar, müvekkil aleyhine delillerin yer aldığı belgelerdir. Bu nedenle inceleme elemanına doğru izahat verilmesi ve ihtilaflı hususların doğru açıklanması gerekmektedir. İnceleme sürecinde mükellef lehine olan delillerin de inceleme tutanakları ve raporlarında yer alması önemlidir.
Vergi ceza yargılamasında sadece inceleme raporlarına itiraz etmek yeterli değildir. Vergi hukuku alanında uzman bir avukatla birlikte müvekkilin mali işler sorumlularının da raporlardaki delillere karşı doğru ve yeterli savunmayı hazırlaması gerekmektedir.