YABANCI MAHKEME KARARLARININ TENFİZİ

Yabancılık Unsuru İçeren Hukuki Durumlara İlişkin Türk Mevzuatı 

Yabancı memleketlerdeki mahkemeler tarafından verilen ve kesinleşen kararların Türkiye’de bir hak iddiasına dayanak oluşturulabilmesi ve Türkiye’de icraya konulabilmesi belli şartlar dahilinde mümkündür. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun, yabancılık unsuru taşıyan özel hukuka ilişkin işlem ve ilişkilerde uygulanacak hukuk, Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi, yabancı kararların tanınması ve tenfizi konularını düzenlemektedir. Yabancılık unsuru içeren hukuki ilişkiler ve hukuki durumlara ilişkin Türkiye Cumhuriyetinin taraf olduğu milletlerarası sözleşme hükümleri mahfuzdur ve özel olarak uygulanmaktadır. 

Tenfiz Kararı 

5718 sayılı MÖHUK tenfiz kararını ve tenfiz kararına ilişkin usul ve esasları düzenlenmektedir. Tenfiz kararı, yabancı mahkemelerden hukuk davalarına ilişkin olarak verilmiş ve o devlet kanunlarına göre kesinleşmiş bulunan ilâmların Türkiye’de icra olunabilmesi yetkili Türk mahkemesi tarafından verilen karardır.  5718 sayılı MÖHUK’ta hukuk davalarına ilişkin yabancı mahkeme kararlarının tenfizi düzenlense de  yabancı mahkemelerin ceza ilâmlarında yer alan kişisel haklarla ilgili hükümler hakkında da tenfiz kararının da istenebileceği belirtilmiştir.

Tenfiz Kararlarında Görevli ve Yetkili Mahkeme 

Tenfiz kararları hakkında görevli mahkeme asliye mahkemesidir. Tenfiz kararlarında yetkili mahkeme, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin Türkiye’deki yerleşim yeri, yoksa sâkin olduğu yer mahkemesinden, Türkiye’de yerleşim yeri veya sâkin olduğu bir yer mevcut değilse Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden biridir. 

Tenfiz İstemini Kimler Yapabilir 

Kararın tenfiz edilmesinde hukukî yararı bulunan herkes tenfiz isteminde bulunabilir. Tenfiz istemi dilekçe ile olur. Dilekçeye karşı tarafın sayısı kadar örnek eklenir. 

Tenfiz Talebinde İzlenecek Usul 

Tenfiz talebince bulunurken mahkemeye hitaben yazılan dilekçe ve dilekçe ekleri aşağıdaki hususlardan oluşur: 

• Tenfiz isteyenle, karşı tarafın ve varsa kanunî temsilci ve vekillerinin ad, soyad ve adresleri,
• Tenfiz konusu hükmün hangi devlet mahkemesinden verilmiş olduğu ve mahkemenin adı ile ilâmın tarih ve numarası ve hükmün özeti, 
• Tenfiz, hükmün bir kısmı hakkında isteniyorsa bunun hangi kısım olduğu,
• Yabancı mahkeme ilâmının o ülke makamlarınca usulen onanmış aslı veya ilâmı veren yargı organı tarafından onanmış örneği ve onanmış tercümesi,
• İlâmın kesinleştiğini gösteren ve o ülke makamlarınca usulen onanmış yazı veya belge ile onanmış tercümesi.

Yabancı Mahkeme Kararlarına İlişkin Tenfiz Kararı Verilmesinin Şartları 

5718 sayılı MÖHUK hükümlerine göre tenfiz kararını incelemekle görevli ve yetkili mahkeme tenfiz kararını verirken aşağıdaki şartların varlığını araştırır: 

• Türkiye Cumhuriyeti ile ilâmın verildiği devlet arasında karşılıklılık esasına dayanan bir anlaşma yahut o devlette Türk mahkemelerinden verilmiş ilâmların tenfizini mümkün kılan bir kanun hükmünün veya fiilî uygulamanın bulunması,
• İlâmın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması veya davalının itiraz etmesi şartıyla ilâmın, dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunmadığı hâlde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmiş olmaması,
• Hükmün kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması,
• O yer kanunları uyarınca, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin hükmü veren mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmamış veya o mahkemede temsil edilmemiş yahut bu kanunlara aykırı bir şekilde gıyabında veya yokluğunda hüküm verilmiş ve bu kişinin yukarıdaki hususlardan birine dayanarak tenfiz istemine karşı Türk mahkemesine itiraz etmemiş olması. 

Tenfiz Tabeli Üzerine Verilecek Kararlar 

Mahkemece ilâmın kısmen veya tamamen tenfizine veya istemin reddine karar verilebilir. Bu karar yabancı mahkeme ilâmının altına yazılır ve hâkim tarafından mühürlenip imzalanır. Tenfizine karar verilen yabancı mahkeme kararları Türk mahkemelerinden verilmiş mahkeme kararları gibi icra olunur. Tenfiz isteminin kabul veya reddi hususunda verilen kararların temyizi genel hükümlere tâbidir. Temyiz, yerine getirmeyi durdurur.

Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanıma ve Tenfizinde Hukuki Yardım

çısından da kesin hüküm veya kesin delil etkisine sahiptir. Özellikle yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarının yaşadıkları ülkelerde kişiler hukuku, aile hukuku ve diğer özel hukuk alanlarında almış oldukları mahkeme kararlarının Türkiye’de geçerli olabilmesi için alanında uzman bir avukattan hukuki yardım alınması faydalı olacaktır.